Financiële relaties
Zorgprofessionals krijgen te maken met financiële relaties met bedrijven, zoals leveranciers van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen. Het kan gaan om een reguliere inkooprelatie; de zorgprofessional koopt producten in en levert deze aan zijn klanten / patiënten. Het kan ook gaan om een (relatie)geschenk dat wordt aangeboden, om deelname aan een gesponsorde nascholing of om een financiële bijdrage in de kosten voor deelname aan een wetenschappelijk congres. Ook kan het zijn dat zorgprofessionals worden gevraagd tegen betaling een dienst te verlenen, zoals het houden van een presentatie, het schrijven van een wetenschappelijk artikel of deelname aan een adviesraad.
Bij het aangaan van financiële relaties met leveranciers van geneesmiddelen of medische hulpmiddelen spelen belangrijke ethische vragen. Een daarvan is op welke manier je verantwoord kan samenwerken en om moet gaan met conflicterende belangen. Werk je als zorgprofessional samen met leveranciers van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen, dan kunnen ook andere belangen spelen, zoals bedrijfsbelangen, persoonlijke belangen of financiële belangen. Als zorgprofessional is het belangrijk je hiervan bewust te zijn. Het kan er namelijk toe leiden dat je oneigenlijk wordt beïnvloed en dat moet je voorkomen. Het is belangrijk om te waarborgen dat het patiëntenbelang voorop blijft staan in de samenwerkingen met die bedrijven. Hier ligt een spanningsveld.
Gunstbetoon is verboden
De wetgever heeft regels gesteld aan financiële relaties waarbij de leverancier van geneesmiddelen of medische hulpmiddelen het doel heeft om via jou als zorgprofessional meer producten te verkopen, ook wel gunstbetoon genoemd. Dergelijke relaties zijn verboden, tenzij wordt voldaan aan waarborgen waarmee belangenverstrengeling tussen leveranciers van geneesmiddelen of medische hulpmiddelen en zorgprofessionals wordt voorkomen. Deze algemene norm is verder uitgewerkt in gedragscodes voor geneesmiddelen (CGR Code Geneesmiddelenreclame) en medische hulpmiddelen (GMH Gedragscode Medische Hulpmiddelen). In de gedragscodes worden nadere voorwaarden gesteld aan het geven en aannemen van relatiegeschenken en andere materialen, aan financiële bijdragen in relatie tot nascholing en aan het aangaan van dienstverleningsovereenkomsten. Deze voorwaarden zijn wederkerig: wat leveranciers van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen niet mogen aanbieden, daar mogen zorgprofessionals ook niet om vragen.
Oordeelsvorming
Het kan voor de zorgprofessional een moreel dilemma zijn om een financiële relatie met een leverancier van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen aan te gaan. Enerzijds kan je als zorgprofessional bijvoorbeeld meer inzicht bieden aan de leverancier welke patiëntbelangen spelen bij de toepassing van een genees- of hulpmiddel. Anderzijds moet je voorkomen dat jouw dagelijkse belangenafwegingen ten behoeve van patiëntenzorg, worden beïnvloed door de (commerciële) belangen van de leverancier. Je zult dus steeds moeten afwegen óf en hoe je verantwoord kan samenwerken met leveranciers van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen.
De CGR en GMH hebben vragen in de vorm van een beslishulp ontwikkeld om de zorgprofessional te ondersteunen bij deze morele oordeelsvorming. De antwoorden op die vragen uit de beslishulp kunnen zorgprofessionals vervolgens gebruiken bij het maken van een afweging om de betrokken relatie aan te gaan.